Posts

अमेरिकन गॉड्स: एक उदासीन सुंदरता

Image
नील गेमन यांचे “अमेरिकन गॉड्स ” हे पुस्तक वाचणे हा एक विचित्र अनुभव आहे. पुस्तकाची भाषा साधी पण सुंदर आहे. मात्र लेखकाने आपल्या भाषाकौश्ल्याने पुस्तकाल एक उदास झाक दिली आहे जी पहिल्या पानापासून आपल्याला जाणवायला लागते. कथानकही काहीसे विचित्र, पण इंटरेस्टिंग वाटते. शॅडो नामक कथानायक तुरुंगातून सुटतो तिथून कथानकाची सुरुवात होते. त्यानंतर नोकरीच्या शोधात असलेल्या शॅडोला “वेडनस्डे” नामक एक रहस्यमय मनुष्य आपला बॉडीगार्ड म्हणून नोकरी देऊ करतो. मात्र काही वेळाने सर्व काही दिसते तसे नाही असे शेडोच्या लक्षात येते. हा “वेडनस्डे” म्हणजे प्रत्यक्षात नॉर्डिक पुराणातील देव “ओडिन” आहे. माणसांचा त्यांच्यावरील विश्वास कमी झाल्यामुळे आदिम काळापासून चालत आलेल्या देवतांची ताकद आता नव्या जमान्यात कमी होऊ लागलेली आहे. “मिस्टर इंटरनेट” “ मिस्टर टेलेव्हिजन” अशा नव्या गोष्टीना देवत्व प्राप्त झाले आहे.  हे नवे देव जुन्या देवताना नष्ट करायला उठले आहेत, आणि त्याविरोधात लढण्यासाठी ओडिन विविध प्राचीन देवतांची आपल्या पक्षात भारती करतो आहे. या कामी आपल्याला मदत करण्याचे काम देखील ओडिन शेडोवर सोपवतो. मग अमेरिकाभर

रिच डेड पुअर डेड: आर्थिक नियोजनाचा श्रीगणेशा

Image
रिच डेड पुअर डेड हे रोबर्ट कियोसाकी लिखित प्रसिध्द पुस्तक काही दिवसांपूर्वीच वाचनात आले. गरीब व श्रीमंत लोकांच्या आर्थिक नियोजनात कसा फरक असतो व विविध आर्थिक स्तरातील लोकांची पैशाकडे पाहण्याची दृष्टी कशी असते याचे विश्लेषण करत उत्तम आर्थिक नियोजनाद्वारे कसे श्रीमंत होता येईल त्याचा मार्ग दाखवणारे हे पुस्तक आहे. बालपणापासून खूप श्रीमंत होण्याची इच्छा असलेले लेखक वयाच्या नवव्या वर्षी आपल्या वडिलांना श्रीमंत होण्याचा उपाय विचारतात. त्यावर हा उपाय आपल्यापेक्षा माईक नामक बालमित्राच्या वडिलांना माहित असल्याचे सांगून लेखकाचे वडील त्याला त्यांच्याकडे पाठवतात. इथून व्यक्तिगत अनुभवाच्या सुंदर गोष्टी सांगत लेखक माईकच्या वडिलांकडून शिकलेल्या आर्थिक नियोजनाच्या युक्त्या उलगडत जातात. बेसिक बेलंस शीटचे अर्थातच उत्पन्न व खर्च असे दोन भाग असतात. पण त्याचबरोबर आपण ज्या वस्तू किंवा गोष्टी विकत घेतो त्यांची ‘एसेट’ व ‘लाएबिलिटी’ अशा दोन वर्गात वाटणी होते.  ‘एसेट’  म्हणजे अशा  गोष्टी त्यातून आपल्याला अर्थप्राप्ती होईल (जसे कि शेअर, म्युचुअल फंड, बॉंडस,  जमीन, इत्यादी) ‘लाएबिलिटी’ म्हणजे अशा वस्तू कि

युद्धविराम

Image
सह्याद्रीच्या रांगांमधील डोंगरमाथ्यावर वसलेल्या त्रीनेत्रगडाच्या तटावर मशाली शांतपणे तेवत होत्या. वारा पडला होता. चांगला अल्ल्हाददायक हिवाळा असूनही गडावरील वातावरण तंग होते. शेषगिरी साम्राज्याचे महाराज नागेंद्रदेव आपल्या मोजक्या मंत्र्यांसाहित विचारविनिमय करण्यात मग्न होते. इतक्यात अचानक आरोळ्या घुमू लागल्या “पकडा, मारा, सोडू नका...” महाराज चमकून खलबतखान्याच्या खिडकीपाशी जाणार तोच खिडकीतून एक बाण येऊन समोर टांगलेल्या त्यांच्या तसबिरीत घुसला. “महाराज, कक्षातून बाहेर पडू नका.” त्यांच्या विश्वासू अंगरक्षक तुकडीचा प्रमुख आपल्या काही माणसांसहित खलबतखान्यात शिरला आणि त्याने रक्षकांना महाराजांभोवती कडे करण्याचा आदेश दिला. “राघव, अरे काय चालले आहे?” त्यांनी अधिकाऱ्यास विचारले. “आपल्याशी धोका झाला आहे महाराज...ते पांढरे मारेकरी...त्यांचा प्रमुख दुसरा तिसरा कोणी नसून....” पुढे तो  काही बोलणार इतक्यात एक बाण येऊन सपकन त्याच्या डोक्यात शिरला आणि तो तिथेच कोसळला. महाराजांनी समोर पहिले तर एक पांढरा फेटा बांधलेली आकृती खिडकीतून यायचा प्रयत्न करताना त्यांना दिसली. त्याच्या तळपायाची आग मस्तकात गेली

चकचकीत 'इंग्लिश' भारतीयत्व

Image
आपल्यापैकी प्रत्येकाचे एक सांकृतिक विश्व असते. आपल्या आवडीनिवडी, समजुती, विचार, आपले आवडते सिनेमे, संगीत, पुस्तके, ट्विटर व फेसबुक वर आपण फॉलो करत असलेली माणसे   या गोष्टी त्यात येतात. आणि आज बऱ्याच तरुणांचे सांकृतिक विश्व हे विदेशी असते. तुमचा आवडता अभिनेता/अभिनेत्री कोणती असे विचारल्यास बरेच लोक विदेशी अभिनेत्यांची, चित्रपटांची  नवे फेकतात. आवडते पुस्तक विचारल्यास इंग्लिश पुस्तकाचे नाव सांगणे ‘कूल’ समजले जाते. या चुका मी स्वतः सुद्धा केल्या आहेत. तसे पहिले तर वाचनाच्या दृष्टीने माझा पिंड इंग्लिश आहे. लहानपणी फेमस फाईव, हार्डी बॉयज या पुस्तकांमुळे आणि कार्टून नेटवर्क नामक चानेलमुळे अम्झ्या पिढीवर पाश्चात्य विचारसरणीचा खोल प्रभाव पडला. पुढे कॉलेज व युनिवर्सिटीत भारतीय लेखकांनी लिहिलेली उत्तमोत्तम पुस्तके वाचनात आली, राज्यशास्त्र शिकताना विविध राजकीय नेत्यांची आत्मचरित्रे व माजी आय ए एस अधिकाऱ्यांनी लिहिलेली पुस्तके वाचनात आली, काही अधिकाऱ्यांशी प्रत्यक्ष बोलण्याची संधी मिळाली  तेव्हा कुठे आपला देश १९९० च्या दशकानंतर कसा बदलत गेला व आपण कसे बलाढ्य आहोत हे माझ्या लक्षात आले आणि मला

घरवापसी

Image
गाडी आश्रमाच्या दाराशी आलेली पाहताच त्याच्या चेहेर्यावर मंद स्मित उमटले. “गुड मोर्निंग स्वामीजी...सर” त्याला आता कसे संबोधावे या प्रश्नाने ड्रायव्हर गोंधळून गेला. तो एक शब्दही न बोलता गाडीत बसला आणि  गाडीने विमानतळाचा रस्ता धरला. इतक्या वर्षानंतर आपल्या मर्सेडीजचा मऊ सीट त्याला अधिकच उबदार वाटत होता.  गुरुदेव स्वामी अदभुतानंदांना भेटण्याच्या काही महिने आधीच त्याने मोठ्या उमेदीने ही गाडी घेतली होती. बाकी या स्वामींची वाणी मोठी रसाळ. वैराग्य आणि जनसेवा शिकविणाऱ्या स्वामींच्या शब्दांचा त्याच्यावर असा काही परिणाम झाला कि त्याने त्यांचे शिष्यत्व पत्करून संन्यास घेतला होता आणि घरदार, परिवार, अगदी कॉलेजमधील मित्रांसोबत वयाच्या विसाव्या वर्षी सुरु केलेल्या आपल्या “बूमरेंग इन्वेस्टमेंटस” या कंपनीवरही पाणी सोडले होते. अर्थशास्त्रातील जबरदस्त प्राविण्यामुळे त्याने अल्पावधीतच फायनान्सचा बादशहा म्हणून नाव कमावले होते व कंपनी चांगली भरभराटीला आणली होती. हि कंपनी सुरु केल्यानंतर पाच वर्षांनी तो गुरुदेवांच्या, आणि त्यांच्या “अदभुत संघ” या संघटनेच्या संपर्कात आला होता व त्यापुढील तीन वर्षात त्य

गरज सकारात्मक मीडियाची

Image
आजचे जग म्हटले कि तुमच्या  डोळ्यासमोर कोणते चित्र उभे रहाते? भ्रष्टाचार, गुन्हेगारी, हेच आठवते का? जर मी तुम्हाला सांगितले कि आताचे जग खरे तर खूप सुंदर आहे आणि तुमच्यासमोर मीडियाद्वारे जाणूनबुजून वाईट चित्र उभे केले जात आहे तर? हे सत्य अहे. जागतिक स्तरावर गरीब श्रीमान्तामधील दरी कमी होत आहे. साक्षरता वाढते आहे, संशोधनातील प्रगतीमुळे नैसर्गिक आपत्तीमध्ये मरणाऱ्या लोकांची संख्या निम्याहून घटली अहे. मेडिकल रिसर्चमुळे मृत्यू कमी होत आहेत. हे माझे स्वतःचे दावे नाहीत स्वीडिश मेडिकल डॉक्टर आणि स्टोकहोम मधील युनिवर्सिटी प्राध्यापक हान्स रोसलिंग (Hans Rosling ) यांनी या गोष्टी आकडेवारी सहित सिद्ध केलेल्या अहेत. यावर सुप्रसिध्द "टेड" कोन्फ़रन्स मध्ये बोलताना ते म्हणाले कि माध्यमे सेन्सेशनल बातम्यांच्या पाठी लागत आपल्यासमोर जगाचे वाईट चित्र उभे करण्यात महत्वाची भूमिका बजावतात. हा मुद्दा विचार करण्यासारखा आहे. आपण सकाळी पेपर उघडताच पहिल्या पानावर गैरप्रकार आणि दुर्घटनांच्या बातम्या आपले स्वागत करतात. टीव्हीवर तर कर्णकर्कश  संगीतासहित  दुर्घटनांची लाइव्ह कोमेंट्री चालू असते. अशा गोष

जगण्याचा वेग कमी करणे गरजेचे :कार्ल होनोरे

Image
धकाधकीचे रुटीन नाकारून शांत जीवनाचा आग्रह धरणाऱ्या ‘स्लो मुव्हमेंट विषयी याआधी या सदरात चर्चा झाली आहे. ”कार्ल होनोरे” लिखित “इन प्रेझ ऑफ स्लोनेस” या पुस्तकाचा संदर्भ त्या लेखात दिला होता. या चळवळीचे आजचे स्वरूप व भारत याविषयी इ-मेल द्वारे कार्ल होनोरे यांची एक छोटीशी मुलाखत मी ‘द गोवन’ तर्फे काही दिवसापूर्वी घेतली. ध्यानधारणा, योग, आयुर्वेद हे भारतीय संस्कृतीचे आधारस्तंभ खरे तर संतुलित जीवनाची गुरुकिल्ली आहेत आणि ते आपण सोडता कामा नये मत श्री होनोरे यांनी मुलाखतीदरम्यान मांडले. आपण ‘स्लो डाऊन’ होणे गरजेचे आहे असे तुम्हाला कधी व का वाटले?  मी आपल्या मुलाला रात्री गोष्टी वाचून दाखवत असे. मला वेळ कमी असल्याने काही ओळी, काही परिच्छेद किंवा काही पाने गाळून मी लवकरात लवकर गोष्टी संपवण्याचा प्रयत्न करायचो. साहजिकच  याचा माझ्या मुलाला खूप राग येई, त्यामुळे मग मलाही त्याचा राग येई. अशातच एक दिवस मला “वन-मिनिट बेडटाईम स्टोरी” अर्थात कोणतीही परीकथा एका मिनिटात मुलांना ऐकवण्याची सोय करणाऱ्या कलेक्शनची जाहिरात दिसली आणि वाटले व्वा! हे बरेच झाले. पण दुसऱ्याच क्षणी माझ्या मनात विचार आला कि